Şapka; Dünden Bugüne...

Şapka, günümüzde tarzımızı tamamlayan geniş bir kullanım alanına sahip çok yönlü bir moda aksesuarı olsa da, aslında tarih boyunca toplulukların sosyal statüleri, kültürel değişimleri, politik görüşleri ve meslekleri hakkında tahminimizden daha derin bir anlama sahiptir. Geçmişten bugüne şapkanın kısa tarihini birlikte inceleyelim. 

Şapkanın ilk resimli tasviri M.Ö. 3200’lü yıllarda Eski Mısır’ın Teb kentindeki bir mezar görselidir. Konik şekilli hasır bir şapka kullanan adam bu resimde yer alıyordu. Eski Mısır’da şapka yaygın kullanıma sahipti ve toplumun üst sınıfına mensup Mısırlılar şapka kullanmayı tercih ediyordu. Mezapotomya Bölgesi’den bir başka örnek de Mısır sultanlarının kullandığı ve ‘Kılaf’ adı verilen şapkadır. Sultanlar, saçlarının şeklinin bozulmaması için sarayda dolaşırken giydikleri bu şapkanın tarihi de M.Ö. 5. yüzyıla kadar uzanıyor.

Batı’dan eski dönem şapka kullanımına örnek olarak da Pileus’u verebiliriz. Pileus, Yunanistan ve Roma’da özgürlüğünü kazanmış köleler tarafından giyiliyordu. Yıllar sonra bu şapka, Amerika’daki Devrim Savaşı ve Fransız Devrimi dönemlerinde ikonik bir sembol haline gelecektir. Yunanistan’daki Petasos şapka ise bilinen ilk ağızlı şapkadır. Konik şekline sahip Pileus, kadınlar için daha uzun, erkekler için ise kısa olarak kullanılıyordu. Bu şapka modeli konik taçlı ve geniş kenarlı görünümü ile Mitolojik Tanrı Hermes’in kanatlı şapkasına da benzediğinden Hermes’in şapkası olarak da biliniyor.

Şapkanın yapımında kullanılan malzemelere baktığımızda ise tarihin farklı dönemlerinde; plastik, pamuk, yün veya keçe gibi malzemelerden yapıldığını görüyoruz. M.Ö. 4 yüzyılda yaşamış va bir bataklıkta doğal olarak mumyalanmış Danimarkalı bir gence ait şapka ise tarihte bilinen ilk deri şapka kanıtıdır. Bu şapka koyun derisinden ve yünden yapılmıştı. Şapka yapımında kullanılan temel malzemelerden biri de keçedir. Keçe dünyanın farklı bölgelerinde farklı zamanlarda keşfedildi. Eski Mısırlılar, sandaletlerin içine düşen deve tüylerinin basınç ve nemden dolayı sıkılaştığını fark ettiklerinde keçeyi bulurken, Amerikan yerlileri kürk mokasenleri içinde keçeyi keşfettiler. Bu yüzden keçe de şapka üreticileri için oldukça önemlidir. 

16. yüzyıl ile birlikte kadınlar, erkeklerin giydiklerine  benzer  şapkalar giymeye başladılar. 18. yüzyılda şapkalar ve boneler üreten ve aynı zamanda genel stiller tasarlayan, genellikle kadınlardan oluşan şapkacılar ortaya çıkmaya başladı. En kaliteli ve en iyi şapka malzemeleri İtalya'nın Milano kentinden geldi.

1790’lı yıllara geldiğimizde, John Hetherington’ın bilinen ilk silindir şapkayı tasarladığını görüyoruz. Bu tarih itibari ile erkeklerin görünümleri değişmeye başladı. 1865 yılında John B. Stetson, western tarzı olarak bilinen şapkalarının satışına başladı. Sıkı bir kıyafet kuralı uygulayan İngiltere Royal Ascot'ta, at yarışı etkinliklerinde şapka takma gelenek haline geldi. Bu gelenek, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kentucky Derbisi gibi diğer at yarışı etkinliklerinde de benimsendi. Böylelikle şapkanın yüksek profilli sosyal etkinliklerde yer alması da mümkün oldu.

Türk kültüründe de şapka oldukça eski bir tarihçeye sahip ve Orta Asya’ya kadar uzanan bir yolculuğu vardır. Türkler keçe ve posttan şapka yaparak uzun yıllar kullandılar. Türk diline “börk” kelimesi olarak geçen ve hayvan postundan yapılan şapka Osmanlı Devleti zamanında da 1820’li yılların sonuna kadar kullanıldı. Yine Osmanlı döneminde külah, kavuk, üsküf, fes isimli şapka kullanımları bulunur. Devlet erkanları, din alimleri, askerler, sarayda çeşitli mesleklerde çalışanlar tarafından da şapka yaygın olarak kullanıldı. Hatta 1828’de Feshane Fabrikası kurularak üretime geçildi. Osmanlı döneminde modern şapka kullanımı daha çok Levantenler tarafından kullanılsa da şapka giyen Müslüman Türkler de vardı. 1925 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün Şapka Kanunu’nu getirmesi ile birlikte şapka kullanımı zorunlu oldu ve şapka üretimi için ülkemizde fabrikalar üretime başladı. Şapka artık Batı ülkelerinde kullanılanlara benzer bir form haline geldi. 

Şapkanın ilk hallerini, farklı kültürlerdeki anlam ve kullanımlarını sizlerle paylaşmak istedik. Tarih boyunca tek bir aksesuarın ne kadar çok farklı amaç ve anlamda kullanıldığına şahit olduk. Eminiz bu yazımızdan sonra şapkaya bakışınız biraz daha farklı olacaktır.

Şapka dün olduğu gibi bugün de kişiliğimizi, hayata bakış açımızı, kültürel değerlerimizi anlatabileceğimiz bir enstürmandır. Biz de Leathify olarak sanatı ve inovasyonu bir araya getirerek sadece size özel tasarımlar üretiyoruz. Hayal ettiğiniz logo, yazı veya resimleri, orijinal deri benchler üzerine yerleştirerek sınırsız seçenek sunuyoruz. Artık siz de tek bir şapkayla onlarca benchi birleştirirken tarzınızı LEATHIFY BlackBörk ile kolayca anlatabilirsiniz.